,%20and%20Sangha%20(the%20monastic%20community).%20The%20Buddha%20sits%20in%20meditation%20under.webp "ภาพที่สร้างขึ้นนี้แสดงถึงพระพุทธ พระธรรม และพระสงฆ์ในลักษณะสงบและศักดิ์สิทธิ์ พระพุทธเจ้าประทับนั่งใต้ต้นโพธิ์ในท่ามกลางธรรมชาติที่สงบเยือกเย็น แสดงถึงความสงบและปัญญา มีสัญลักษณ์ของพระธรรมอยู่รอบพระองค์ และพระสงฆ์ในจีวรสีเหลืองยืนพนมมืออย่างเคารพอยู่ด้านข้าง")
บทสวด "อิติปิโส" เป็นบทสวดสรรเสริญคุณพระพุทธเจ้า ซึ่งมีความสำคัญอย่างยิ่งในพุทธศาสนาเถรวาท บทนี้ถูกใช้ในพิธีกรรมทางศาสนาต่างๆ รวมถึงการสวดมนต์ในชีวิตประจำวันของชาวพุทธ เป็นการสรรเสริญถึงพระคุณของพระพุทธเจ้า โดยการระลึกถึงคุณธรรมสูงสุดที่พระพุทธองค์ทรงบำเพ็ญมา
บทสวดอิติปิโส:
อิติปิ โส ภควา อรหัง สมฺมาสมฺพุทฺโธ วิชฺชาจรณสมฺปนฺโน สุคโต โลกวิทู อนุตฺตโร ปุริสทมฺมสารถิ สตฺถา เทวมนุสฺสานํ พุทฺโธ ภควาติ
คำแปล:
“เพราะเหตุนั้น พระผู้มีพระภาคเจ้าเป็นพระอรหันต์ ตรัสรู้ชอบได้ด้วยพระองค์เอง เป็นผู้ถึงพร้อมด้วยวิชชาและจรณะ เป็นผู้ไปดีแล้ว เป็นผู้รู้แจ้งโลก เป็นสารถีฝึกบุรุษที่ควรฝึก ไม่มีใครยิ่งกว่า เป็นครูของเทวดาและมนุษย์ทั้งหลาย เป็นพระพุทธเจ้า เป็นพระผู้มีพระภาคเจ้า”
การสรรเสริญคุณธรรมสำคัญของพระพุทธเจ้าในบทอิติปิโส
1. อรหัง: พระพุทธองค์ทรงเป็นผู้สิ้นกิเลสโดยสิ้นเชิง ไม่มีสิ่งใดที่จะทำให้ท่านกลับเข้าสู่สังสารวัฏอีก พระองค์เป็นผู้หลุดพ้นจากความโลภ ความโกรธ และความหลง
2. สัมมาสัมพุทโธ: พระพุทธองค์เป็นผู้ตรัสรู้ชอบได้ด้วยพระองค์เอง ไม่ต้องมีครูบาอาจารย์สอน ทรงบรรลุถึงสัจธรรมของชีวิตและการดับทุกข์
3. วิชชาจรณสมฺปนฺโน: พระพุทธองค์เป็นผู้ถึงพร้อมด้วยวิชชา (ความรู้ที่สมบูรณ์) และจรณะ (การประพฤติที่บริสุทธิ์) แสดงถึงการมีความรู้ลึกซึ้งและการประพฤติปฏิบัติที่ดีงามควบคู่กัน
4. สุคโต: พระพุทธองค์เป็นผู้ไปดีแล้ว ทรงมุ่งหน้าสู่จุดหมายอันสูงสุดแห่งนิพพาน และยังเป็นผู้ไปในทางที่ดีงาม ถูกต้อง
5. โลกวิทู: พระพุทธองค์เป็นผู้รู้แจ้งโลก ไม่เพียงแค่ทางปัญญา แต่ยังรวมถึงการเข้าใจธรรมชาติของจิตใจและธรรมชาติของความทุกข์ในโลกนี้
6. อนุตฺตโร ปุริสทมฺมสารถิ: พระพุทธองค์เป็นสารถีที่ยอดเยี่ยมที่สุดในการฝึกสอนบุรุษที่ควรฝึก ทรงมีความสามารถในการแนะนำและนำพาผู้คนให้หลุดพ้นจากความทุกข์
7. สตฺถา เทวมนุสฺสานํ: พระพุทธองค์เป็นครูของทั้งเทวดาและมนุษย์ แสดงถึงบทบาทของท่านในฐานะผู้สอนที่ยิ่งใหญ่ที่สุดในโลกและสวรรค์
8. พุทฺโธ: พระพุทธองค์ทรงเป็น "ผู้รู้ ผู้ตื่น ผู้เบิกบาน" ด้วยสติปัญญาอันบริสุทธิ์ที่ได้ตรัสรู้ถึงสัจธรรม
9. ภควา: พระพุทธองค์เป็นผู้มีภาคยศ (มีความเจริญรุ่งเรืองในคุณธรรม) แสดงถึงความเป็นพระอรหันต์และความสมบูรณ์ทางจิตวิญญาณ
ปรากฏในพระไตรปิฎก
บทสวด "อิติปิโส" มีความสำคัญในฐานะที่เป็นส่วนหนึ่งของการระลึกถึงคุณของพระพุทธเจ้า (พุทธานุสสติ) ปรากฏใน พระวินัยปิฎก ซึ่งเป็นส่วนหนึ่งของพระไตรปิฎก นอกจากนี้ การระลึกถึงพระพุทธคุณที่กล่าวในบทสวดนี้ยังเป็นแนวทางในการฝึกฝนจิตใจของผู้ปฏิบัติ เป็นการตั้งจิตสำนึกให้ระลึกถึงคุณธรรมสูงสุดที่พระพุทธองค์ทรงบรรลุ และเป็นการเสริมสร้างสติ สมาธิ และปัญญา
การสวดมนต์ "อิติปิโส" ยังเป็นการเจริญสติอย่างหนึ่ง โดยเฉพาะอย่างยิ่งในการเจริญ พุทธานุสสติ ซึ่งหมายถึงการระลึกถึงพระพุทธเจ้าเพื่อสร้างศรัทธาและสมาธิในจิตใจของผู้สวด ด้วยการระลึกถึงคุณธรรมอันสูงส่งของพระพุทธเจ้า ผู้ปฏิบัติจึงสามารถปล่อยวางกิเลสและพัฒนาปัญญาในการพิจารณาธรรม
ความสำคัญในพุทธศาสนา
บทสวดอิติปิโสไม่เพียงแต่ใช้ในการสวดมนต์หรือพิธีกรรมเท่านั้น แต่ยังเป็นเครื่องเตือนใจให้ชาวพุทธได้น้อมระลึกถึงคุณธรรมและความเป็นพระพุทธเจ้าผู้ประเสริฐ ท่านทรงเป็นแบบอย่างในการดำรงชีวิตที่ปราศจากกิเลส และทรงชี้ทางสว่างให้กับผู้ที่ต้องการหลุดพ้นจากทุกข์
การระลึกถึงคุณพระพุทธเจ้าโดยการสวด "อิติปิโส" จึงเป็นการบ่มเพาะคุณธรรมในใจผู้ปฏิบัติ และเป็นวิธีการที่ช่วยให้จิตใจสงบและมีสติพร้อมที่จะปฏิบัติธรรมในทุกวัน
